1. Inleiding
Het Centrum voor Diversiteit & Samenleving (CDS) is een pionier als het gaat om emancipatie en het bestrijden van taboes binnen sommige gemeenschappen in Deventer. Het is dan ook niet de eerste keer dat het CDS zich over dit thema buigt. De organisatie schenkt al ruim 10 jaar aandacht aan de emancipatie en acceptatie van LHBTI’ers in de samenleving. Er is op diverse manieren aandacht aan het thema geschonken zoals middels een panel, een symposium of een film. Meest succesvol was het voeren van gesprekken en discussies met de doelgroepen in de samenleving.
In diverse etnische groepen is praten over de seksuele geaardheid vaak nog een taboe. Dit geldt in het bijzonder voor LHBTI’ers (lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender of interseksuele mensen). Het CDS doorbreekt dit taboe in Deventer met het project ‘Het Uitbreken: in de kast – UIT de kast’ en wel in samenwerking met diverse andere maatschappelijke partijen.
De start was op vrijdagavond 26 april 2019 met een bijeenkomst over dit thema in het stadhuis. Het is dus niet voor het eerst dat het CDS dit onderwerp aankaart. Enkele jaren geleden is er al aandacht gevraagd voor de Turkse lesbiennes met het project ‘Ik ben Turks, ik ben lesbisch’. En het is nog steeds belangrijk om het onderwerp seksuele geaardheid uit de taboesfeer te halen.
Foto: Artikel van het CDS in de Stentor. “CDS wil taboes doorbreken.”
Er zijn best veel mensen die hun gevoelens onderdrukken, bijvoorbeeld vanwege het risico op verstoting of geweld. Het CDS vindt dat in deze tijd in onze gemeente onacceptabel en men is blij dat de gemeente Deventer het project ondersteunt en de stichting bijstaat.
Verhaal doen
Tijdens vier themabijeenkomsten wordt het gesprek aangegaan met de doelgroep over de vraag hoe het is om een LHBTI’er met een etnische achtergrond te zijn in Deventer? Mensen die uit de kast gekomen zijn of nog in de kast zitten, vertellen hun verhaal. Wat maken zij allemaal mee in het gezin, op school, in de samenleving? Hoe worden zij gezien of ontvangen door eigen familie en omgeving? Worden zij gediscrimineerd, vervolgd (eerwraak) of geïsoleerd, dan wel geweerd en genegeerd?
Daarna organiseert het CDS gesprekken met ouders en kinderen over de vraag hoe zij omgaan met een ‘andere’ geaardheid van een kind. Ook gaat het CDS in gesprek met leerkrachten over hoe zij (kunnen) omgaan met leerlingen uit etnische groepen die tot de LHBTI’ers behoren, maar dat niet aan hun ouders durven te vertellen.
Als het CDS het emancipatieproces in Nederland zou vergelijken met de emancipatie van mensen met een andere culturele achtergrond, concludeert zij dat er nog een lange weg te gaan is. Zelfs de begrippen waar de afkorting “LHBTI” voor staat, behoren nog tot de taboes. Mensen durven er niet over te praten of schamen zich er voor. Culturele en religieuze, maar ook persoonlijke belemmeringen zitten diep in het geheugen van de mensen gegrift. De doelgroep leeft in anonimiteit met angsten, maar soms ook met de verschrikkelijke gevolgen van het ‘homoseksueel zijn’ in een etnische cultuur waar seksualiteit zelfs nog een taboe is. Dan is het begrijpelijk dat het moeilijk is om over het thema LHBTI een gesprek aan te gaan.
Het CDS heeft op grond van alle ervaringen en kennis van de afgelopen tien jaar zich ingespannen om een weg te banen dwars door de vastgeroeste sentimenten van mensen. Mensen die elkaar niet eens een hand durven te geven, die niet naast een LHBTI’er willen zitten alsof zij besmet kunnen raken.
Het CDS heeft hierin speciale aandacht voor gezinnen.
Veel ouders weten niet hoe zij om moeten gaan met hun kinderen, die hen op een dag vertellen dat zij bijvoorbeeld homoseksueel zijn. Hoe ga jij in zo’n geval om met je kind?
In en rondom Deventer zijn er dramatische ervaringen en gebeurtenissen binnen gezinnen, die etnisch of religieus zijn. Er zijn ouders en familieleden die totaal verzwijgen of er niets over willen horen dat hun kind homoseksueel of lesbisch is. Er zijn ook gezinnen die het kind per direct verstoten en dwingen te vertrekken of gewelddadig worden. En er zijn ook gevallen waarbij het kind gedwongen moet trouwen met iemand van het andere geslacht. Men hoopt daarmee dat hun kind geneest of de slechte gedachten en gedrag afleert. In veel traditionele gezinnen wordt homoseksualiteit als een ziekte gezien. Middels de gezinsgesprekken (liefst met de kinderen erbij) doorbreekt het CDS het taboe zodat er over LHBTI een gesprek op gang kan komen. Hoe gaan bijvoorbeeld de Nederlandse ouders hier mee om? In dit kader nodigt het CDS ook enkele van de Nederlandse ouders en kinderen uit om de ervaringen te delen met ouders die vanuit hun etnische achtergrond nog een traditionele visie hebben.
2. Ontwikkelen van voorlichtingsmateriaal
Er is nog veel onbekendheid, zowel binnen de gemeenschappen (met een etnische achtergrond) als de instellingen (zoals jeugdhulpverlening/jeugdzorg, sociale teams, GGD/GGZ e.d.), wanneer het gaat om de positie van etnische LHBTI’ers. Dit merkt het CDS in gesprekken met de betreffende instellingen als ook in het beschikbare materiaal van deze instellingen (wat veelal door de bril van de dominante groepen in onze samenleving ontwikkeld is). Het CDS wil met betrokken instellingen gaan praten en in kaart brengen wat zij doen en betekenen voor de doelgroep in het algemeen, maar ook in het bijzonder voor de LHBTI’ers met een andere achtergrond. Dit wordt in kaart gebracht en op een later moment op de website gepubliceerd. Daaropvolgend ontwikkelt het CDS materiaal dat door deze organisaties gebruikt kan worden. Dit materiaal varieert van een folder, informatie ten behoeve van websites tot het uitgeven van boekjes.
Daarmee voorziet het CDS in de behoefte naar meer bekendheid, kennis en bruikbaar materiaal om bijvoorbeeld op scholen en binnen de instellingen (zoals de GGD/GGZ/Sociale Teams/Jeugdzorg) te kunnen gebruiken.
Eén van de materialen wordt een boekje met de verhalen van gezinnen, inclusief het geanonimiseerde verslag van de gesprekken met de ouders, de kinderen en de doelgroep zelf.
Daarnaast verschijnt er een boekje over hoe bepaalde samenlevingen tegen homoseksualiteit aankijken en ermee omgaan tot op de dag van vandaag. Dit laatste zal meer een achtergrondschets worden (vanuit bepaalde culturen en geloofsgemeenschappen) met ‘do’s-and-don’t’s’. In die zin zal het een handreiking zijn voor de instellingen om te gebruiken als laagdrempelig materiaal voor gezinnen waarbij deze problematiek actueel is.
3. Naamloze Levensportretten, een gespleten identiteit en dubbelleven
Deze mensen zweven tussen ‘zijn’ en ‘niet-zijn’. Wie ze zijn, wat ze zijn, hoe ze leven; er is weinig over bekend. Maar ze zijn er, soms naast ons, soms tussen anderen. En weten wij wie zij in werkelijkheid zijn? Wat ze doen? Wat zij voelen? Wat anderen van hen vinden? Wat gebeurt er als zij hun identiteit of geaardheid blootgeven of door anderen “ontdekt” worden? Hoe reageert de familie, maar ook de omgeving?
Dit alles komt in de levensportretten aan de orde. Uit de interviews van de mensen die het CDS heeft gesproken, blijkt dat zij liever in anonimiteit leven. Enerzijds willen ze zichzelf zijn, maar door de sociale druk kunnen ze in het openbare gemeenschapsleven niet zijn wie ze werkelijk willen zijn.
Deze mensen leven stilletjes zonder dat de directe omgeving weet dat ze een andere geaardheid hebben. In de verhalen komen de emoties, spanningen en confrontaties veelvuldig naar voren. Ook komen voor zover mogelijk, enkele familieleden aan bod om te vertellen hoe ze het hele proces van anonimiteit tot het ontdekken en ontrafelen van de identiteit hebben ervaren.
In het onderzoek is er nog een stap verder gezet. Er komen ook enkele personen aan het woord over homoseksualiteit die zelf niet tot de doelgroep behoren. De meningen zijn uiteenlopend. Al met al wil iedereen in de anonimiteit blijven. Dit zegt iets over onze samenleving. Zij is blijkbaar nog niet geëmancipeerd en het thema is nog steeds een taboe tot aan het idee dat het een besmettelijke ziekte betreft.
4. Verdieping
Tussen twee werelden
Anonimiteit & het stempel van religie
Er zijn tientallen mensen in Deventer die er niet voor uit durven te komen wie ze daadwerkelijk zijn. Gezin, samenleving, cultuur, religie en omgeving liggen vaak dwars om te kunnen zijn wie ze werkelijk zijn of willen zijn. Sommige LHBTI’ers vertellen dat zij bewust kiezen voor anonimiteit omdat het ook voordelen heeft. Zij geven aan dat dit bepaalde voordelen heeft. Op deze manier vallen ze niet op en beleven hun geaardheid achter de gordijnen, zonder gestoord te worden door de familie en omgeving. Ze ontwijken op die manier de druk, het oordeel en eventuele uitstoting of vervolging door de familie.
Zolang er vooroordelen en belemmeringen zijn die het emancipatieproces in de weg staan, zal het leven en het jezelf kunnen zijn moeizaam verlopen of zelfs onmogelijk zijn.
Zo wordt homoseksualiteit soms als een besmettelijke ziekte gezien. Anderen zien het als een seksuele dwaasheid, een hobby van verdwaalde mensen of extravagant gedrag van de Westerse mens.
Er doen ook complottheorieën de ronde, dat het een politiek beleid of complot is om de schepping (zoals het omschreven is in de Bijbel en de Koran) terug te draaien. Dat bepaalde machten daarom homoseksualiteit propageren. Homoseksuelen zouden daarbij een instrument van Satan/Iblis zijn om de schepping terug te draaien. De homoseksualiteit wordt in deze zin als een teken van het ‘einde der tijden’ gezien, want zo staat het in de Bijbel of Koran geschreven. Het verhaal van Lot is in beide boeken bekend. Sommigen geven aan, dat er “stenen uit de hemel op onze hoofden zullen vallen (regenen)”. Volgens hen zou homoseksualiteit duiden op deze stenen.
5. Bijdrage van het CDS;
Wat heeft het CDS verder gedaan om een bijdrage te leveren aan het emancipatieproces en het bespreekbaar maken van het thema?
Conform de aanvraag bij de gemeente heeft het CDS diverse gesprekken georganiseerd. Op stedelijk- en buurtniveau, op scholen en met de doelgroepen zelf.
Georganiseerde bijeenkomsten:
1. Bijeenkomst op 26 april 2019 op het Stadhuis
2. Bijeenkomst op 7 juni 2019 in het Huis van de Wijk
3. Gezamenlijke bijeenkomsten 8 en 15 oktober met Vrouwen voor Elkaar
4. LHBTI-bijeenkomst CDS en Etty Hillesum Lyceum d.d. 13-12-2019 met een kort verslag over Paarse Vrijdag
Compleet document Regenboogproject 2019
Download hier het complete document van het Regenboogproject 2019 inclusief bijeenkomsten en bijlagen.
LHBTI als integraal onderdeel van onze samenleving
Het CDS streeft naar een samenleving in balans, waar een ieder zichzelf mag en kan zijn, ongeacht, ras, cultuur, gender, voorkeur of afkomst.
Heb je interesse en wil je weten wat het CDS voor jou of jouw organisatie kan betekenen? Neem dan contact op met het CDS.
LHBTI als integraal onderdeel van onze samenleving
Het CDS streeft naar een samenleving in balans, waar een ieder zichzelf mag en kan zijn, ongeacht, ras, cultuur, gender, voorkeur of afkomst.
Heb je interesse en wil je weten wat het CDS voor jou of jouw organisatie kan betekenen? Neem dan contact op met het CDS.